1.000.000 Έλληνες έτοιμοι να διοικήσουν ένα φεστιβάλ
Όλοι έχουμε λόγο, ξανά, για το τι αποτελεί τέχνη και για το αν κάνει ή όχι για Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Φεστιβάλ Αθηνών ο Γιαν Φαμπρ.
Το μόνο κακό του Φάμπρ είναι ότι εδώ είναι Ελλάδα.
Εδώ είναι Ελλάδα και έτσι θεωρούμε σοβαρούς και αναγνωρισμένους καλλιτέχνες ανθρώπους που χθες ανέβαζαν στο Facebook βίντεο από καλλιτεχνικές παραστάσεις προσθέτοντας από κάτω λεζάντες από το βρωμερό Πρώτο Θέμα. Τι επίπεδο φοβερό!
Θεωρούμε σοβαρούς και ανερχόμενους καλλιτέχνες ανθρώπους που πόσταραν χθες στο Facebook το παράπονό τους για το φεστιβάλ, κάτι που έχουν απόλυτο δικαίωμα να κάνουν, εξαπολύοντας όμως ταυτόχρονα εξυπνακισμούς και ανέκδοτα σχετικά με εθνικισμούς και άλλα ηλίθια. Φοβεροί καλλιτέχνες!
Το κακό με τον Γιαν Φαμπρ είναι ότι αναλαμβάνει ένα φεστιβάλ λίγους μήνες πριν την έναρξή του, με πενιχρή χρηματοδότηση και σε μία χώρα που έχει μάθει να κρίνει την τέχνη πριν την παρακολουθήσει. Το κακό είναι ότι το μεγαλύτερο μέρος της πενιχρής χρηματοδότησης θα πάει στις μαύρες τρύπες που δημιούργησε η προηγούμενη διοίκηση του φεστιβάλ.
Το κακό επίσης είναι πως για τα media τα πάντα έχουν να κάνουν με την κυβέρνηση. Και αφού τα πάντα έχουν να κάνουν με την κυβέρνηση, τα πάντα πρέπει να τα κρίνουμε σκληρά, χωρίς ίχνος ηθικής και έξω από κάθε επίπεδο ευγένειας. Έτσι παρακολουθήσαμε τις τελευταίες ημέρες καλλιτεχνικούς συντάκτες να συμπεριφέρονται σαν να γράφουν την στήλη των κουτσομπολιών σε εφημερίδα χαμηλής κυκλοφορίας.
Και αφού αυτοί οι «καλλιτεχνικοί» συντάκτες έκραξαν σαν Κατίνες, θριαμβολόγησαν με την δήλωση του Υπουργείου: «Ο υπουργός αφουγκράστηκε τον καλλιτεχνικό και όχι μόνο κόσμο και παρενέβη στον Γιαν Φαμπρ για να προσθέσει όσο το δυνατόν περισσότερες ελληνικές παραγωγές είναι εφικτό, ήδη από το 2016, με δεδομένο βέβαια τον προϋπολογισμό».
Μα μπορεί να επέμβει το Υπουργείο στο πρόγραμμα του Φεστιβάλ. Ναι μπορεί. Ειδικά όταν το πρόγραμμα είναι ακόμα υπό διαμόρφωση. Και ας έκραζαν με το επίπεδο που τους χαρακτηρίζει όλοι αυτοί. Το πρόγραμμα του Φεστιβάλ δεν έχει παρουσιαστεί ακόμα. Παρουσιάστηκαν απλά οι βασικοί άξονες.
Όχι απλά κρίνουμε πριν παρακολουθήσουμε κάτι. Κρίνουμε δίχως να ξέρουμε τι ακριβώς κρίνουμε. Αυτό είναι το επίπεδο του ελληνικού τύπου και των συντακτών του πολιτιστικού ρεπορτάζ, που κατά τα άλλα απαιτούν σεβασμό.
Να σημειωθεί ακόμα ότι στο Φεστιβάλ θα συμμετέχουν κανονικά το Εθνικό Θέατρο, η Λυρική Σκηνή, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και άλλοι πολιτιστικοί οργανισμοί. Έλληνες καλλιτέχνες θα υπάρχουν στις σκηνές και στους χώρους του φεστιβάλ εκ των πραγμάτων. Ο «αφελληνισμός» θα αφορά τις παραγωγές του φεστιβάλ.
Για εμένα το φεστιβάλ χρειαζόταν μία ανανέωση. Προβληματίζομαι για το αν αυτό μπορεί να το πετύχει ο Γιαν Φαμπρ, όπως προβληματίζομαι και με την προσοχή που θα δώσει στη βελγική καλλιτεχνική σκηνή τον πρώτο χρόνο. Δεν μπορώ να σκεφτώ ενδιαφέροντα ονόματα από την συγκεκριμένη χώρα παρά μόνο λίγα.
Θα περιμένω όμως πρώτα τουλάχιστον το ολοκληρωμένο πρόγραμμα για να κρίνω…
UPD2.4.16
Δελτίο Τύπου του Υπουργείου Πολιτισμού:
Με μεγάλη του λύπη ο Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού, κος Αριστείδης Μπαλτάς, έλαβε την ακόλουθη επιστολή παραίτησης:
«Με την παρούσα, εγώ, ο Jan Fabre, παραιτούμαι από τη θέση του καλλιτεχνικού διευθυντή (curator) του Ελληνικού Φεστιβάλ. Αποδέχτηκα την πρόταση του Υπουργού Πολιτισμού της Ελλάδας να προβώ σε καλλιτεχνικές επιλογές με πλήρη ελευθερία. Αυτό δεν φαίνεται να είναι πλέον δυνατόν στην Ελλάδα. Δεν επιθυμώ να εργαστώ σε ένα εχθρικό καλλιτεχνικό περιβάλλον, στο οποίο προσήλθα με ανοιχτό μυαλό και ανοιχτή καρδιά. Εύχομαι στους Έλληνες καλλιτέχνες καλή τύχη στη δουλειά τους και στο Φεστιβάλ τους».
Jan Fabre, 2 Απριλίου 2016
Στο σημείο αυτό, πρέπει να επισημανθεί ότι ο Jan Fabre προσήλθε ουσιαστικά ως εθελοντής για να συνεισφέρει στην Ελλάδα της κρίσης. Με αυτό κατά νου, ανέλαβε να οργανώσει σε ελάχιστο χρονικό διάστημα το Ελληνικό Φεστιβάλ αυτοπεριορίζοντας το σύνολο των οικονομικών του αξιώσεων στο ποσό των 20.000 ευρώ για κάθε χρόνο που θα παρείχε τις υπηρεσίες του, τόσο ως καλλιτεχνικός υπεύθυνος του θεσμού, όσο και για τις παραγωγές της ομάδας του.
Η επιλογή της παραίτησης υπήρξε αποτέλεσμα της συντονισμένης επίθεσης που δέχτηκε ο Jan Fabre από πολιτικά κόμματα, Μ.Μ.Ε. και μέρους του καλλιτεχνικού κόσμου. Οι επιτιθέμενοι χαρακτήρισαν συλλήβδην ως ανθελληνικό ένα δομημένο τετραετές πρόγραμμα, το οποίο αποσκοπούσε όχι απλώς στη διεύρυνση του ούτως ή άλλως διεθνούς χαρακτήρα του Φεστιβάλ, αλλά και στη διεθνοποίηση της ίδιας της ελληνικής καλλιτεχνικής δημιουργίας. Θεώρησαν persona non grata έναν διεθνώς καταξιωμένο δημιουργό και απαξίωσαν συνολικά και οργανωμένα το καλλιτεχνικό του έργο καταρρακώνοντας έτσι κάθε έννοια ελευθερίας στην καλλιτεχνική έκφραση. Σε απόλυτο συγχρονισμό, Μ.Μ.Ε., αποσπασματικά και στοχευμένα εστίασαν σε ένα ελάχιστο σημείο ενός έργου του, παράγοντας πλήρως παραπλανητικές εντυπώσεις και παίζοντας με το δημόσιο αίσθημα.
Οι βεβιασμένες αντιδράσεις των καλλιτεχνών, πριν καν ανακοινωθεί το πλήρες πρόγραμμα του Φεστιβάλ, μέσα μάλιστα από την παραπειστική επιχειρηματολογία περί αφελληνισμού του θεσμού, οδηγούν σε θλιβερούς συνειρμούς σε σχέση τόσο με την ελευθερία του λόγου και της έκφρασης στην Ελλάδα του 21ου αιώνα, όσο και με την επιδιωκόμενη θέση της στο σύγχρονο ευρωπαϊκό γίγνεσθαι.
Η εξέλιξη αυτή αποτελεί ενδιαφέρουσα αντιστροφή αυτού που κατά κανόνα συμβαίνει στην ανθρώπινη ιστορία, όπου οι πνευματικές δυνάμεις διεκδικούν την ελευθερία του λόγου και υπεραμύνονται αυτής έναντι της πολιτικής εξουσίας. Στη δική μας ιστορία φαίνεται δυστυχώς να συνέβη το αντίστροφο.
Εξυπακούεται ότι ο Υπουργός σε συνεργασία με το Δ.Σ. του Φεστιβάλ θα αναλάβει άμεσα τις απαραίτητες πρωτοβουλίες για την καλύτερη δυνατή λειτουργία του θεσμού.