Έχει σημασία ποιος έχει νικήσει σε ένα τέτοιο δημοψήφισμα;
Περίπου 3,5 εκατομμύρια εκλογείς προσήλθαν χθες στα εκλογικά κέντρα της Ουγγαρίας προκειμένου να ψηφίσουν στο δημοψήφισμα σχετικά με το σχέδιο μετεγκατάστασης προσφύγων στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απαντώντας στο ερώτημα: «Θέλετε η Ευρωπαϊκή Ένωση να θεσπίσει την υποχρεωτική μετεγκατάσταση των μη-ουγγρικής καταγωγής πολιτών στην Ουγγαρία, χωρίς την έγκριση του Κοινοβουλίου της Ουγγαρίας;». Ένα ερώτημα με τόσο δόλια διατύπωση, αφού στα δημοψηφίσματα ενίοτε η ερώτηση δίνει από μόνη της τον νικητή.
Η κυβέρνηση Όρμπαν είχε εκφράσει εξ αρχής την απροθυμία της να εφαρμόσει την απόφαση των Βρυξελλών για μετεγκατάσταση 1294 αιτούντων άσυλο στην Ουγγαρία καθώς και συνολικά τη διαφωνία της με τη λογική της μεταναστευτικής πολιτικής της Ένωσης. Η προεκλογική του εκστρατεία υπέρ του «Όχι» πλαισιώθηκε από τη μεγαλύτερη διαφημιστική εκστρατεία που έχει ποτέ γίνει στην χώρα, ακόμα και για εμπορικό προϊόν. Μία εκστρατεία γεμάτη από ρατσιστικά, μισαλλόδοξα συνθήματα και γενικεύσεις, όπως το «Ήξερες ότι οι τρομοκράτες στη Γαλλία ήταν μετανάστες;». Ήρθε και έδεσε με το κλίμα ξενοφοβίας το οποίο έχει ιδιαίτερα καλλιεργηθεί τα τελευταία δύο χρόνια στη χώρα, παρά τον ασήμαντο αριθμό προσφύγων που διαμένουν σε αυτή.
Ο μόνος προεκλογικός σύμμαχος του κυβερνώντος δεξιού κόμματος ήταν το ακροδεξιό Jobbik.
To «Ναι» υποστηρίχθηκε μόνο από το Φιλελεύθερο κόμμα, ενώ υπέρ της Αποχής τάχθηκαν τα κόμματα της κεντρο-αριστεράς, θεωρώντας πως το δημοψήφισμα ήταν άκυρο και χωρίς νόημα. Ουγγρικές ΜΚΟ και ακτιβιστικές οργανώσεις στήριξαν επίσης την επιλογή της Αποχής ή του Άκυρου, ως καταγγελία της διαδικασίας. Ο λόγος που το στρατόπεδο της Αποχής βρήκε τόσους υποστηρικτές είναι το γεγονός ότι στην Ουγγαρία για να θεωρηθεί έγκυρο ένα δημοψήφισμα απαιτείται συμμετοχή άνω του 50% του εκλογικού σώματος.
Από τα πρώτα αποτελέσματα χθες το απόγευμα διαφάνηκε ότι το «Όχι» στην εγκατάσταση των προσφύγων θα διασφάλιζε ένα ιστορικά μεγάλο ποσοστό, όπως εξάλλου είχαν προβλέψει και οι δημοσκόποι. Σύμφωνα με τα τελικά αποτελέσματα, το «Όχι» συγκέντρωσε το ποσοστό του 98,3% και το «Ναι» μόλις ένα 1,7%. Παρόλα αυτά, η αποχή κινήθηκε σε ποσοστά άνω των επιτρεπτών, φτάνοντας στο 55%, καθιστώντας έτσι το δημοψήφισμα άκυρο. Από τις 19 εκλογικές περιφέρειες της χώρας μόνο σε μία η συμμετοχή ξεπερνούσε το 50%.
Φυσικά ο καθένας ερμήνευσε το αποτέλεσμα με τον δικό του τρόπο. Η Ευρώπη, τα ευρωπαϊκά media αλλά και τα κόμματα της ουγγρικής αντιπολίτευσης έκαναν λόγο για τραγωδία του Όρμπαν. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας δήλωσε δικαιωμένος για την τεράστια και αδιαμφισβήτητη νίκη του «Όχι». Οι περισσότεροι πάντως μείναμε με την απορία για το ποιος ήταν ο κερδισμένος τους χθεσινού δημοψηφίσματος.
Από την άλλη, μήπως το δημοψήφισμα κέρδισαν τα προοδευτικά κόμματα της αντιπολίτευσης και οι κινήσεις πολιτών που είχαν στρατευτεί με την αποχή και τη μη αναγνώριση της παράλογης αυτής διαδικασίας; Τον στόχο τους πάντως τον κατάφεραν. Το δημοψήφισμα, με συμμετοχή μόλις στο 45%, είναι άκυρο. Αυτός είναι ένας λόγος για να νιώθουν ικανοποίηση και φυσικά να αμφισβητούν τον μαγικό αριθμό 98%, το οποίο η Κυβέρνηση θα χρησιμοποιεί από εδώ και πέρα ως εύκολο επικοινωνιακό τέχνασμα. Παρόλα αυτά, η αποχή του 55% των ψηφοφόρων δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να μεταφραστεί εξ’ ολοκλήρου σε ποσοστό αποδοκιμασίας του δημοψηφίσματος. Να σημειωθεί ότι το ποσοστό συμμετοχής στις κάλπες των κοινοβουλευτικών εκλογών του 2014 ήταν στο 61.7% (ποσοστό ρεκόρ δεκαετίας). Άρα το ποσοστό αποχής που μπορεί να θεωρηθεί αποτέλεσμα αποκλειστικά της εκστρατείας είναι το πολύ γύρω στο 16%.
Έχει πάντως καμία σημασία να ψάχνουμε να βρούμε ποιος είναι ο νικητής ενός τέτοιου δημοψηφίσματος; Οι Βρυξέλλες σίγουρα δεν νίκησαν – ιδιαίτερα εάν αντιμετωπίσουν το ζήτημα με την γνωστή τους ευαισθησία. Ούτε και η Ευρώπη, η οποία τόσο άτυχα συχνά ταυτίζεται με τη γραφειοκρατία της Ένωσης. Όσο για αξίες όπως η δημοκρατία και ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, αυτές είχαν χάσει πριν καν πέσει η πρώτη ψήφος της ημέρας.
Τα δημοψηφίσματα, όπως κάθε εκλογική διαδικασία, αποτελούν απλά την φωτογραφία μίας στιγμής, μίας μικρής εποχής. Εδώ το πρόβλημα είναι σίγουρα πολύ μεγαλύτερο. Και δεν είναι απλά ένα ουγγρικό πρόβλημα.
Ούτε ένα αυστριακό ή ένα γαλλικό πρόβλημα.
Η κυβέρνηση Όρμπαν είχε εκφράσει εξ αρχής την απροθυμία της να εφαρμόσει την απόφαση των Βρυξελλών για μετεγκατάσταση 1294 αιτούντων άσυλο στην Ουγγαρία καθώς και συνολικά τη διαφωνία της με τη λογική της μεταναστευτικής πολιτικής της Ένωσης. Η προεκλογική του εκστρατεία υπέρ του «Όχι» πλαισιώθηκε από τη μεγαλύτερη διαφημιστική εκστρατεία που έχει ποτέ γίνει στην χώρα, ακόμα και για εμπορικό προϊόν. Μία εκστρατεία γεμάτη από ρατσιστικά, μισαλλόδοξα συνθήματα και γενικεύσεις, όπως το «Ήξερες ότι οι τρομοκράτες στη Γαλλία ήταν μετανάστες;». Ήρθε και έδεσε με το κλίμα ξενοφοβίας το οποίο έχει ιδιαίτερα καλλιεργηθεί τα τελευταία δύο χρόνια στη χώρα, παρά τον ασήμαντο αριθμό προσφύγων που διαμένουν σε αυτή.
Ο μόνος προεκλογικός σύμμαχος του κυβερνώντος δεξιού κόμματος ήταν το ακροδεξιό Jobbik.
To «Ναι» υποστηρίχθηκε μόνο από το Φιλελεύθερο κόμμα, ενώ υπέρ της Αποχής τάχθηκαν τα κόμματα της κεντρο-αριστεράς, θεωρώντας πως το δημοψήφισμα ήταν άκυρο και χωρίς νόημα. Ουγγρικές ΜΚΟ και ακτιβιστικές οργανώσεις στήριξαν επίσης την επιλογή της Αποχής ή του Άκυρου, ως καταγγελία της διαδικασίας. Ο λόγος που το στρατόπεδο της Αποχής βρήκε τόσους υποστηρικτές είναι το γεγονός ότι στην Ουγγαρία για να θεωρηθεί έγκυρο ένα δημοψήφισμα απαιτείται συμμετοχή άνω του 50% του εκλογικού σώματος.
Από τα πρώτα αποτελέσματα χθες το απόγευμα διαφάνηκε ότι το «Όχι» στην εγκατάσταση των προσφύγων θα διασφάλιζε ένα ιστορικά μεγάλο ποσοστό, όπως εξάλλου είχαν προβλέψει και οι δημοσκόποι. Σύμφωνα με τα τελικά αποτελέσματα, το «Όχι» συγκέντρωσε το ποσοστό του 98,3% και το «Ναι» μόλις ένα 1,7%. Παρόλα αυτά, η αποχή κινήθηκε σε ποσοστά άνω των επιτρεπτών, φτάνοντας στο 55%, καθιστώντας έτσι το δημοψήφισμα άκυρο. Από τις 19 εκλογικές περιφέρειες της χώρας μόνο σε μία η συμμετοχή ξεπερνούσε το 50%.
Φυσικά ο καθένας ερμήνευσε το αποτέλεσμα με τον δικό του τρόπο. Η Ευρώπη, τα ευρωπαϊκά media αλλά και τα κόμματα της ουγγρικής αντιπολίτευσης έκαναν λόγο για τραγωδία του Όρμπαν. Ο ίδιος ο Πρωθυπουργός της Ουγγαρίας δήλωσε δικαιωμένος για την τεράστια και αδιαμφισβήτητη νίκη του «Όχι». Οι περισσότεροι πάντως μείναμε με την απορία για το ποιος ήταν ο κερδισμένος τους χθεσινού δημοψηφίσματος.
Έχει πάντως καμία σημασία να ψάχνουμε να βρούμε ποιος είναι ο νικητής ενός τέτοιου δημοψηφίσματος;Μήπως κέρδισε ο κύριος Όρμπαν και η κυβέρνησή του το χθεσινό δημοψήφισμα; 3.2εκ εκλογείς συντάχθηκαν με το «Όχι», κατά του σχεδίου ελεγχόμενης διάχυσης των προσφυγικών ροών στο εσωτερικό της ΕΕ. Πρόκειται για αριθμό ψηφοφόρων μεγαλύτερο από εκείνων που στο δημοψήφισμα του 2003 είχαν ψηφίσει υπέρ της ένταξης της Ουγγαρίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Με αυτά τα δεδομένα ο Πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν έχει κερδίσει μία μάχη, η οποία του επέτρεψε να δηλώσει πως «αν και τα έγκυρα δημοψηφίσματα είναι καλύτερα από τα άκυρα», ο ίδιος θα παλέψει για στις Βρυξέλλες για την απόφαση των πολιτών της χώρας του. Παρόλα αυτά, από την πρώτη στιγμή έναρξης της εκστρατείας το στρατόπεδο του «Όχι» ήξερε πως ο αντίπαλος δεν ήταν το «Ναι» αλλά η Αποχή. Ο Ούγγρος πρωθυπουργός απέτυχε στο να πείσει την πλειοψηφία των πολιτών να συμμετέχει σε ένα δημοψήφισμα με ένα τόσο κεντρικό διακύβευα για τον ίδιο, που πάνω του έχει βασίσει όλη την πολιτική του στρατηγική τον τελευταίο έναν χρόνο.
Από την άλλη, μήπως το δημοψήφισμα κέρδισαν τα προοδευτικά κόμματα της αντιπολίτευσης και οι κινήσεις πολιτών που είχαν στρατευτεί με την αποχή και τη μη αναγνώριση της παράλογης αυτής διαδικασίας; Τον στόχο τους πάντως τον κατάφεραν. Το δημοψήφισμα, με συμμετοχή μόλις στο 45%, είναι άκυρο. Αυτός είναι ένας λόγος για να νιώθουν ικανοποίηση και φυσικά να αμφισβητούν τον μαγικό αριθμό 98%, το οποίο η Κυβέρνηση θα χρησιμοποιεί από εδώ και πέρα ως εύκολο επικοινωνιακό τέχνασμα. Παρόλα αυτά, η αποχή του 55% των ψηφοφόρων δεν μπορεί σε καμία περίπτωση να μεταφραστεί εξ’ ολοκλήρου σε ποσοστό αποδοκιμασίας του δημοψηφίσματος. Να σημειωθεί ότι το ποσοστό συμμετοχής στις κάλπες των κοινοβουλευτικών εκλογών του 2014 ήταν στο 61.7% (ποσοστό ρεκόρ δεκαετίας). Άρα το ποσοστό αποχής που μπορεί να θεωρηθεί αποτέλεσμα αποκλειστικά της εκστρατείας είναι το πολύ γύρω στο 16%.
Έχει πάντως καμία σημασία να ψάχνουμε να βρούμε ποιος είναι ο νικητής ενός τέτοιου δημοψηφίσματος; Οι Βρυξέλλες σίγουρα δεν νίκησαν – ιδιαίτερα εάν αντιμετωπίσουν το ζήτημα με την γνωστή τους ευαισθησία. Ούτε και η Ευρώπη, η οποία τόσο άτυχα συχνά ταυτίζεται με τη γραφειοκρατία της Ένωσης. Όσο για αξίες όπως η δημοκρατία και ο σεβασμός στην ανθρώπινη αξιοπρέπεια, αυτές είχαν χάσει πριν καν πέσει η πρώτη ψήφος της ημέρας.
Τα δημοψηφίσματα, όπως κάθε εκλογική διαδικασία, αποτελούν απλά την φωτογραφία μίας στιγμής, μίας μικρής εποχής. Εδώ το πρόβλημα είναι σίγουρα πολύ μεγαλύτερο.Οι Ούγγροι, σύμφωνα με τις έρευνες, όλο και λιγότερο φαίνεται να εμπιστεύονται τις Βρυξέλλες, ενώ κρίνουν όλο και λιγότερο σημαντικά τα οφέλη που έχει για εκείνους η συμμετοχή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Επιπλέον, για μόλις έναν μικρό τριψήφιο αριθμό μεταναστών στη χώρα τους, οι Ούγγροι έχουν αναγάγει την προσφυγική κρίση σε ένα από τα σημαντικότερα προβλήματα που έχουν να αντιμετωπίσουν, εν μέσω ξενοφοβικών φωνών που καθημερινά βρίσκουν χώρο στα εθνικά media. Η αντίδραση, η μισαλλοδοξία, η ακροδεξιές ιδέες κατακτούν μέρα με τη μέρα περισσότερο έδαφος, περισσότερους εγκεφάλους. Ιδέες για τοίχοι και στρατούς γίνονται όλο και πιο δημοφιλείς.
Τα δημοψηφίσματα, όπως κάθε εκλογική διαδικασία, αποτελούν απλά την φωτογραφία μίας στιγμής, μίας μικρής εποχής. Εδώ το πρόβλημα είναι σίγουρα πολύ μεγαλύτερο. Και δεν είναι απλά ένα ουγγρικό πρόβλημα.
Ούτε ένα αυστριακό ή ένα γαλλικό πρόβλημα.
Παρακολουθήστε σχετικά με το ουγγρικό δημοψήφισμα το επεισόδιο της εκπομπής «28EUROPE», με τίτλο «Νοσταλγώντας τη Σίσσυ», το οποίο προβλήθηκε χθες από την ΕΡΤ.